رله های ضربه ای در صنایع مختلفی مورد استفاده قرار می گیرند که در آنها برای کنترل و محافظت از وسایل الکترونیکی استفاده می شود. رله ها بسته به نوع کار و عملکرد به انواع مختلفی از قبیل رله های فرکانسی، حرارتی، تفاضلی، ضربه ای و… طبقه بندی می شوند. رله ضربه ای سیگنال خروجی را با به کارگیری یک سیگنال ورودی تغییر می دهد. این رله این قابلیت را دارد که وضعیت خود را تا زمانی که مجدداً سیگنالی به رله اعمال شود حفظ کند. رله ضربه ای کاربردهای گسترده ای با قابلیت نگهداری حالت دارد و می توان از این رله برای کاربردهای محدود توان نیز استفاده کرد. برای استفاده بهینه از رله ضربه ای، داشتن اطلاعاتی در مورد مشخصات، عملکرد، نصب و عملکرد آن رله بسیار ضروری است. در ادامه با فروشگاه برق صنعتی آذر نیرو همراه باشید تا اطلاعات بیشتری در مورد رله ضربه ای به شما بدهیم.
رله ضربه ای چیست؟
رله ضربه ای یا رله حافظه نوعی رله است که دارای خودنگهداری داخلی می باشد، که با یک بار تحریک بوبین آن، مدار به صورت دائمی وصل شده و با برق رسانی مجدد، مدار قطع می شود. هنگامی که جریان تغذیه قطع می شود، این رله در حالت ثابت خود باقی می ماند. در واقع هر بار که سیم پیچ تحریک می شود، وضعیت رله تغییر می کند. این رله به دلیل کارایی و مفید بودن برای سیستم های مختلف کنترلی و صرفه جویی در مصرف انرژی در صنایع الکترونیک کاربرد فراوانی دارد. رله‌های ضربه‌ای مصرف برق کم نیز این پتانسیل را دارند که در دستگاه‌هایی با توان محدود مانند باتری‌ها در دستگاه‌های قابل حمل استفاده شوند.
مشخصه‌های فنی انواع رله ضربه ای
طراحی رله ضربه ای مشابه سایر رله های برق صنعتی است. این رله دارای بخش تحریک سیم پیچ مغناطیسی است که شامل بوبین می شود. بوبین تحریک این رله برای استاندارد VAC 220 یا VDC 24 طراحی شده است. این رله همچنین دارای تعدادی تیغه NO و یا NC است. بنابراین در شرایط عادی می توان از این رله در هر مداری اعم از باز یا بسته استفاده کرد. این رله‌ها با استفاده از پالس‌های ضربه ای عمل می‌کنند.
برای سیم کشی رله ضربه ای نیازی به مدار خودنگهدار یا شاسی توقف نداریم. کل مدار رله حافظه را می توان به شاسی استارتر تیغه NO یا خروجی نوع پالس یک سیستم کنترلی مانند PLC متصل کرد. به عبارت ساده با 1 بار تولید پالس ضربه ای، برای مثال فشردن شستی استارت مدار رله ضربه ای متصل گردیده و وضعیت آن پایدار می شود. اما با فشار دادن مجدد همان شستی یا شستی‌های موازی موازی مدار رله ضربه ای قطع می گردد. انواع مختلف رله های ضربه ای با ولتاژهای تحریک متفاوت یا تعداد تیغه های متفاوت طراحی می شوند. بنابراین هنگام خرید رله حافظه به مشخصات فنی آن از جمله ولتاژ تحریک، جریان نامی و تعداد کنتاکت ها دقت کنید.
عملکرد رله ضربه ای چگونه است؟
عملکرد رله ضربه ای به این صورت است که با هر بار اتصال به منبع تغذیه یا دریافت هر منبع تغذیه دیگری، حالت خروجی را تغییر می دهد. به عنوان مثال، اگر یک رله فعال است و ورودی را به خروجی متصل کرده باشد؛ در این حالت پس از دریافت اولین پالس، ورودی را از خروجی جدا کرده و غیر فعال می شود. هنگامی که پالس بعدی دریافت می شود، ارتباط بین ورودی و خروجی دوباره برقرار می شود. در این رله نیازی به استفاده از کلیدهای خودنگهدار یا مدارهای برگشتی یا شستی استپ نیست. بلکه وجود شستی‌های ضربه‌ای از نوع NO مثل شستی استارت یا کلید زنگ کافی است. برای راه اندازی موتور الکتریکی یا پمپ آب می توان از رله ضربه ای استفاده کرد. سیستم روشنایی راه پله را نیز می توان با استفاده از این رله راه اندازی کرد. بنابراین نیازی به استفاده از تایمر نیست. از این رله می توان در مدارهای کنترل اتوماسیون نیز استفاده کرد.
کاربرد رله ضربه ای
برای مدار فرمان قطع و وصل یک موتور الکتریکی می توان از رله ضربه ای استفاده کرد. رله ضربه‌ای در راه پله ها، پارکینگ ها و مکان هایی که کاربر مجبور است از چند مکان خاموش یا روشن شود استفاده می شود. در واقع رله ضربه ای با ولتاژ 220 ولت کار می کند و در داخل رله یک طرف سیم پیچ به طرف دیگر کنتاکت وصل می شود که در این حالت تعداد پایانه های خروجی رله 3 عدد می باشد. برای اتصال رله ضربه ای به مدار از استارت استفاده می شود. رله ضربه‌ای با اتصال یک‌باره جریان به بوبین، کنتاکت آن بسته می‌شود و پس از قطع ولتاژ بوبین نیز همچنان بسته باقی می‌ماند. با اعمال مجدد ولتاژ به بوبین، کنتاکت باز می‌گردد. این رله برای اتصال و قطع مدار کنترل یک موتور الکتریکی از طریق یک کلید، کاربرد دارد.
انواع رله ضربه ای کدامند؟
دسته بندی رله های ضربه ای به شرح موارد زیر است؟
🟣رله ضربه AC
🟣رله ضربه DC
🟣رله ضربه پلاریته دار
🟣رله ضربه فولادیرله ضربه دو قطبی
🟣رله ضربه الکترونیکی
تفاوت رله ضربه ای با کنتاکتور چیست؟
در واقع عملکرد رله ضربه ای شبیه به کنتاکتور است و هر دو دارای شاسی لحظه ای هستند. اما با فشار دادن محفظه، کنتاکتور برای لحظه ای وارد مدار می شود و با رها شدن محفظه، مدار کنتاکتور قطع شده و به حالت اولیه خود باز می گردد. در رله ضربه‌ای با فشرده شدن لحظه‌ای کلید، وضعیت تیغه‌های رله تغییر می‌یابد و برخلاف کنتاکتور، پس از رها کردن کلید، به حالت قبلی بازنمی‌گردد. برای بازگشت به حالت اولیه، نیاز به تحریک مجدد کلید است. یکی از تفاوت‌های اساسی رله ضربه‌ای و کنتاکتور، میزان جریان برقی است که می‌توانند تحمل کنند. در حالی که رله ضربه‌ای تنها قادر به تحمل جریان ۱۰ آمپر است، کنتاکتورها می‌توانند جریان‌های متفاوتی از 9 تا 1000 آمپر را تحمل کنند.