منظور از حفاظت الکتریکی اقداماتی است که باید در تاسیسات برقی انجام شود تا از خطرات ناشی از جریان الکتریکی از آسیب رساندن به افراد، تجهیزات، مصرف کنندگان و سیم هایی که جریان الکتریکی از آنها عبور می کند جلوگیری شود. برای جلوگیری از این نوع خطاها، باید از انواع مختلف حفاظت الکتریکی استفاده کنید. این اصل حفاظت الکتریکی با معرفی انواع وسایل حفاظتی و اجرای استانداردهای ایمنی، اجرای صحیح تاسیسات الکتریکی را تضمین می کند. در این راستا تجهیزات حفاظتی مختلف جریان های الکتریکی را کنترل و تنظیم می کنند و از عدم تعادل و اتفاقات ناخواسته جلوگیری می کنند. رله‌های حفاظتی، فیوزها، سوئیچ‌های خودکار، ترمزهای حرارتی، کلید های محافظ جان و… از انواع تجهیزات حفاظتی محسوب می شوند. با آذر نیرو در ادامه همراه باشید تا اطلاعات بیشتری در مورد حفاظت الکتریکی و وسایل حفاظتی به شما بدهیم.
حفاظت الکتریکی چیست؟
حفاظت الکتریکی به مجموعه اقداماتی اطلاق می شود که در اکثر تاسیسات الکتریکی برای محافظت از پرسنل و تجهیزات الکتریکی انجام می شود. جریان الکتریکی می تواند صدمات جدی و جبران ناپذیری به افراد، کارگران، تجهیزات، لوازم خانگی و مصرف کنندگان وارد کند. در نتیجه تمامی اقداماتی که برای کاهش احتمال آسیب به افراد و تجهیزات الکتریکی انجام می شود، حفاظت الکتریکی نامیده می شود. حفاظت الکتریکی شامل اقدامات و روش های مختلفی است. برای حفظ سلامت کارگران و ایمنی تجهیزات الکتریکی، آگاهی از اصول حفاظت الکتریکی و تجهیزات حفاظتی بسیار مهم است. این اقدامات پیشگیرانه و اصول ایمنی سلامت پرسنل و تجهیزات الکتریکی را تضمین می کند. بنابراین استفاده از آن در صنعت برق غیر قابل انکار است.
دسته‌بندی انواع حفاظت الکتریکی
در زمینه حفاظت الکتریکی 3 دسته اصلی به شرح زیر تعریف می شود:
1. حفاظت انسان در برابر برق گرفتگی
این نوع حفاظت بر محافظت از افرادی که در معرض برق هستند تمرکز دارد. استفاده از وسایل حفاظتی مانند کلیدهای RCD و وسایل حفاظتی اضافی می تواند خطرات برق گرفتگی را به حداقل برساند و از سلامت افراد محافظت کند.
2. حفاظت مصرف کنندگان و تجهیزات الکتریکی
در این زمینه اقداماتی برای محافظت از وسایل و تجهیزات الکترونیکی در برابر خطرات شوک الکتریکی انجام می شود. استفاده از سیستم های حفاظتی مانند مدارهای حفاظتی اضافی و وسایل ایمنی این هدف را تضمین می کند.
3. حفاظت سیم و کابل
در این زمینه باید به محافظت از سیم و کابل در برابر خطرات مختلف الکتریکی توجه شود. استفاده از عایق مناسب، نصب مجرا و حفاظت فیزیکی سیم به جلوگیری از آسیب به سیستم های الکتریکی کمک می کند.
انواع حفاظت در سیستم‌های الکتریکی
– محافظت از خطوط و فیدرها در برابر اختلالات برق مانند اتصال کوتاه، ولتاژ بالا، اضافه بار و خطاهای جریان نشتی.
– حفاظت در برابر خطاهای الکتریکی از جمله اضافه ولتاژ، ولتاژ کم، توالی فاز و غیره.
– حفاظت موتور در برابر اتصال کوتاه، جریان اضافه، اضافه بار، کاهش بار، محدودیت فرکانس راه اندازی، دیفرانسیل و غیره.
– حفاظت از ژنراتورها در برابر خطاهای اتصال کوتاه، اضافه جریان، اضافه بار، اضافه جریان دیفرانسیل وابسته به ولتاژ، افزایش و کاهش فرکانس و غیره.
– حفاظت ترانسفورماتورها در برابر خطاهای جریان مانند اتصال کوتاه، جریان زیاد، اضافه بار، خطای دیفرانسیل و خطاهای فیزیکی در ترانسفورماتورها از جمله گرمای بیش از حد سیم پیچ و روغن و…
– حفاظت خازن‌ها در برابر خطاهای اتصال کوتاه، اضافه بار، اضافه ولتاژ و …. .
– حفاظت باسبارهای پست‌ها در برابر انواع خطاهای ولتاژی، دیفرانسیل، سنکرون چک و …
معرفی تجهیزات حفاظتی
کاربران از محصولات مختلفی برای کنترل دستگاه های الکترونیکی خود استفاده می کنند. یکی از رایج ترین راه های کنترل تجهیزات الکتریکی استفاده از کلیدهای صنعتی به منظور قطع و وصل یا تغییر وضعیت مدار الکتریکی است. آچارهای صنعتی در دسته های مختلفی ساخته می شوند و هر کدام مکانیزم متفاوتی دارند و بر اساس نیروی مکانیکی اعمال شده به دو دسته ساده و مرکب تقسیم می شوند. در زیر چند کلید مرکب را ارائه خواهیم کرد.
1.کلید محافظ جان
کلیدهای محافظ جان به گونه ای طراحی شده اند که وقتی مدار الکتریکی قطع می شود، قبل از اینکه بخواهد به کسی آسیب برساند، جریان قطع می شود. با این حال، لطفاً توجه داشته باشید که کلید های محافظ جان برای قطع کردن مدار در هنگام وقوع اتصال کوتاه یا جریان بیشتر از جریان مورد نیاز سیستم طراحی نشده‌اند. علاوه بر جریان نشتی، انواع خاصی از کلیدهای محافظ جان وجود دارد که به اضافه بار واکنش نشان می دهند. کلید محافظ جان همانطور که از نامش پیداست از جان انسان ها در برابر خطر برق گرفتگی محافظت می کند.
2. کلید مینیاتوری
کلیدهای مینیاتوری را می توان یکی از پرکاربردترین وسایل برقی مورد استفاده در زمینه های مختلف دانست. شما می توانید از کلید مینیاتوری به عنوان مکانیزم ایمنی موثر در صنایع بزرگ و کوچک استفاده کنید. در واقع، اکثر تجهیزات صنعتی به منبع تغذیه حدود 30 کیلو آمپر نیاز دارند. در این صورت نباید از فیوزهای قدیمی استفاده کنید. MCB ها با بهینه سازی جریان برق در محیط های تجاری به حفظ راندمان نصب و بهره برداری کمک می کنند.
3. کنتاکتور
کنتاکتورها در اندازه های مختلف موجود هستند. به عنوان مثال، کنتاکتورهای کوچک تنها قادر به قطع یک آمپر هستند. کنتاکتورهای بزرگ که قادر به قطع ولتاژ و جریان بالا هستند. در واقع کنتاکتورها برای کنترل انواع بارهای الکتریکی از جمله موتورهای الکتریکی، بانک های خازن، مدارهای روشنایی و سایر وسایل الکتریکی استفاده می شوند. به طور کلی انواع کنتاکتور عمومی هستند و در تابلوهای برق، صنایع سیمان و نفت و مخابرات کاربرد دارند.
4. کلید اتوماتیک
کلید اتوماتیک یا MCCB (Molded Case Circuit Breaker) یک ابزار جدایی ناپذیر در یک شبکه توزیع برق است و برای ایجاد حفاظت از رده های میانی تا فضاهای پایین دستی شبکه در نظر گرفته شده است. ایده کلی در ساخت و تولید انواع کلید اتوماتیک، ایجاد نوعی از تجهیزات با تحمل جریان بالا است؛
5. کلید حرارتی
کلید حرارتی یا راه انداز موتور نوعی قطع کننده مدار است که از موتور در برابر اضافه بار و اتصال کوتاه محافظت می کند. کلید حرارتی می تواند تحت بار قطع شود و می تواند مدار موتور را در حین کار قطع یا وصل کند.