شاید اکثر ما در مواقع مختلف واژه برق صنعتی را شنیده‌ایم؛ ولی دقیقاً نمی‌دانیم منظور از آن چیست. همان‌طور که از نام آن پیداست، برق صنعتی مربوط به حوزه برق بوده و یکی پرکاربردترین و پرطرف‌دارترین‌های این حوزه به شمار می‌رود. تعریف‌های متنوعی برای برق صنعتی موجود است؛ اما گر بخواهیم آن را با یک تعریف ساده بیان کنیم، می‌توانیم این‌گونه بگوییم: “برق صنعتی یعنی کاربرد برق در صنعت ”
در حال حاضر و وضعیت کاری مناسب و روبه رشدی برای فعالان در این زمینه فراهم است. در این مقاله از سایت آذر نیرو می‌خواهیم باتوجه‌به اهمیت روز افزونی که برق در صنعت دارد؛ شما را با این حیطه آشنا کرده و مطالب مرتبط به آن را بیان کنیم. در ادامه همراه ما باشید.
آشنایی با برق صنعتی
همان‌طور که در فوق اشاره کردیم مفاهیم و معانی برق صنعتی بسیار وسیع و گسترده هست. این واژه، اغلب در برگیرنده مفاهیم و مباحث بنیادی نظیر مقاومت، قدرت، نقشه‌ها، ولتاژ و نمادهای برقی است. یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین حیطه‌های فعالیت برق صنعتی، مربوط به صنعت و تابلوهای برق هست. علاوه بر این، در حوزه برق تأسیسات و ساختمان نیز تخصص برق صنعتی بسیار کاربرد داشته است.
در مفهوم دیگر می‌توان این‌گونه بیان کرد: نحوه استفاده از انرژی الکتریکی در یک کارخانه و یا کارگاه صنعتی می‌تواند همان مفهوم برق در صنعت باشد. در مواردی هم این‌گونه در نظر می‌گیرند که مثلاً روش‌ها و تکنیک‌هایی که برای استفاده و کنترل برق در صنعت به کار گرفته می‌شوند، در ساختمان‌‌های تجاری، مسکونی، بیمارستان‌ها و… هم دارای کاربرد هستند.
شاید با خود این‌گونه بگویید که برق صنعتی یعنی قدرت و تجهیزات قدرت و شبکه سه‌فاز؛ مثل ژنراتورها، موتورهای سه‌فاز یا ترانس‌های قدرت.
روشن‌کردن یک موتور تک‌فاز، از نوع ۲ خازنه به کمک دو خط نول و فاز، ویک کلید صفر و یک‌دریک بالابر مصالح ساختمانی همان کاربرد برق در صنعت است. یکی دیگر از مباحث کاربردی برق صنعتی، کمک‌گرفتن از یک یا چند کنتاکتور و روشن‌کردن تیرک‌های روشنایی در یک جاده خارج شهری است.
برق صنعتی شامل موارد ذیل است:
- یک کلید الکتریکی سه‌فاز را به کمک یک گردان و کلید صفر خاموش و روشن می‌کنیم.
- موتور تک‌فاز به کمک کلیدگردان خاموش و روشن می‌شود.
- با کمک کلیدی به نام ستاره مثلث، پمپ آب کشاورزی یا یک پمپ شناور راه‌اندازی می‌شود.
- به کمک یک کنتاکتور، کمپرسور روشن خاموش می‌شود .
- به‌وسیلهٔ یک رله هوشمند، یک موتور کنترل می‌شود.
- روش کردن موتور یک نوار نقاله.
- هنگامی که به کمک چند کلید اتوماتیک، برق سه‌فاز ورودی یک کارگاه بین تجهیزات مختلف کارگاه تقسیم می‌شود.
- هنگامی که به کمک چند عدد خازن، توان راکتیو یک کارگاه را کنترل و کاهش می‌دهیم.
- هنگامی که به کمک آمپرمتر دیجیتالی تابلویی مقدار جریان هر یک از فازهای یک کارگاه، بر روی درب یک تابلو برق نمایش داده می‌شود.
- زمانی که به کمک یک کنتاکتور و دو شستی استارت و استاپ، می‌خواهیم روشنایی کارگاه را تنظیم و یا روشن و خاموش کنیم.
- زمانی که به کمک دستگاهی با نام سافت استارت، یک موتور سه‌فاز مربوط به راه‌اندازی نوار نقاله را خیلی نرم و آرام (به دلیل لرزش کم نوار نقاله هنگام راه‌اندازی) راه‌اندازی می‌کنیم؛
- هنگامی که به کمک دستگاهی با نام درایو الکتریکی، دور یک موتور سه‌فاز را کنترل مکنیم.
- و کلی از موارد دیگر…
همان‌طور که می‌دانید یکی از مسائل مهم مطرح در انواع پیشه‌ها، بازارکار و درآمد آن حرفه است؛ به‌خاطر همین می‌خواهیم، در این بخش از مقاله شما را با فرصت‌های کاری برق صنعتی آشنا کنیم.
وضعیت بازار کار، برق صنعتی
همان‌طور که در مطالب بالا نیز اشاره کردیم، می‌توان دریافت که دانش و مهارت در حوزه برق صنعتی، بیشتر در صنعت کاربرد دارد؛ در کلاس‌های که برای آموزش برق صنعتی می‌گذارند، به کارآموزها مواردی را یاد می‌دهند که برای صنعت طراحی و برنامه‌ریزی‌شده. به‌عنوان‌مثال افرادی که در این دوره‌های آموزشی شرکت می‌کنند، کار با تجهیزات و وسایلی را می‌آموزند که در کارگاه‌ها، کارخانه‌ها و به‌طورکلی در سطوح تجاری و صنعتی کاربرد دارند. فعالان این حیطه در یکی از مراکز زیر، می‌توانند مشغول به کار شوند:
- کارخانه‌ها مراکز بزرگ صنعتی
- کارگاه‌های صنعتی
- پالایشگاه‌ها و نیروگاه‌ها
- مراکز و شرکت‌های تابلوسازی
- فروشگاه‌های تجهیزات برق
- به‌عنوان مدرس در مراکز فنی و حرفه‌ای و آموزشگاه
البته این نکته نیز قابل‌ذکر است که کارآموزان رشته برق صنعتی، پس از تمام کردن دوره‌های آموزشی، در برخی موارد می‌توانند به‌عنوان برق‌کار ساختمان نیز به فعالیت بپردازند؛ اما از آنان، نباید توقع یک فرد حرفه‌ای در این حوزه را داشت. افراد با کسب تجربه در حوزه می‌توانند با مرور زمان، به یک برق‌کار ماهر تبدیل شوند. حال که با بازار کار این حرفه تقریباً آشنا شدید، شاید یکی از سؤال‌های که ذهنتان را درگیر کرده این باشد: مهم‌ترین کاربردهای برق صنعتی کدام مواردند؟ در ذیل به برسی این سؤال پرداخته‌ایم.
مهم‌ترین موارد کاربرد برق صنعتی
بی شک، بیشترین کاربردی که برق صنعتی دارد، به حوزه صنایع مختلف و صنعت مربوط می‌شود.
برای مثال:
برای خاموش و روشن‌کردن ابزارآلات صنعتی مختلف، نیاز مبرم به جریان الکتریکی است. این امر مهم توسط برق صنعتی به نحو احسنت اجرایی می‌شود.
براین‌اساس، فعال‌سازی یا غیرفعال‌سازی، کنترل و مدیریت تعداد زیادی از تجهیزات و ماشین‌آلات صنعتی از قبیل فن‌های هوا، سنگ‌شکن‌ها، کانوایرها (نوارهای نقاله) ، هیترهای صنعتی و دستگاه‌های برش با استفاده از برق صنعتی یا برق سه‌فاز میسر می‌شود.
حال بعد از اینکه با تعاریف و مواردی که برق صنعتی در آن کاربرد دارد آشنا شدید بهتر است تجهیزات مورداستفاده در این صنعت را نیز یاد بگیرید.
تجهیزات موردنیاز مهندس برق صنعتی
برای اینکه یک مهندس برق صنعتی، بتواند وظایف خود را به‌درستی انجام دهد، به برخی از ابزار و تجهیزات تخصصی، نیاز دارد. در زیر چند نمونه از مهم‌ترین این تجهیزات را آورده‌ایم :
رله بی متال
رله بی متال، یکی از این وسیله‌های اساسی در این حوزه به شمار می‌رود . وظیفه این ابزار محافظت از موتور الکتریکی در برابر جریان اضافه‌بار و شدت هست. رله بی متال، از ترکیب دو فلز غیرهمجنس تشکیل شده. از همین رو، برحسب اختلافی که بین ضریب انبساطی این دو فلز موجود است، کار می‌کند.
کنتاکتور
یکی دیگر از تجهیزات مهم در برق صنعتی، کنتاکتورهاست. همان‌طور که از نام آن مشخص است، جهت برقراری ارتباط جریان الکتریکی یا قطع جریان بین منبع تغذیه و بار، از این قطعه استفاده می‌شود. کنتاکتور، از دو هسته تشکیل شده است: ثابت و متحرک. سیم‌پیچی، در مرکز هسته ثابت قرار دارد که در صورت برقراری جریان الکتریکی، موجب مشود هسته متحرک به سمت هسته ثابت حرکت کند.
کلید مینیاتوری
کلید مکانیکی یا همان کلید مینیاتوری، یک ابزار الکترومکانیکی خودکار هست؛ وظیفه محافظت از کاربر در مقابل اتصال کوتاه و اضافه‌بار، به‌وسیله ایجاد، قطع و همچنین محدودکردن جریان، بر عهده این وسیله است. هم به‌صورت حرارتی وهم به‌صورت مغناطیسی، می‌توان این قطعات را به کار گرفت.
سخن پایانی
در این مقاله از سایت آذر نیرو، پاسخ پرسش برق صنعتی چیست را به طور جامع برسی کردیم؛ افزون بر آن به مطالبی همچون بازار کار، تجهیزات مورداستفاده و کاربردهای برق صنعتی پرداختیم.
برق صنعتی با توجه با به بازار کار خوبی که دارد، موردتوجه اکثر دانشجویان قرار گرفته و تبدیل به یکی از رشته‌های پر طرف‌دار شده. اگر به حوزه برق و الکتریک علاقه‌مند بوده و می‌خواهید وارد این حوزه شوید؛ آذر نیرو به شما پیشنهاد می‌کند که در دوره‌های آموزشی مربوطه مثل: آموزش سیم‌پیچی موتور، آموزش تابلو برق صنعتی، آموزش پی‌ال‌سی و سایر موارد مربوط ثبت‌نام نمایید.
امیدواریم به همه سؤالات شما درباره برق صنعتی، در این مطلب پاسخ داده باشیم. در صورت هرگونه سؤال در حوزه برق و الکتریک می‌توانید به سایت ما مراجعه کرده و مقالات مرتبط را مطالعه فرمایید.